فن و هواکش

خرید فن هواکش بدون توجه به این موارد ممنوع است!

فن هواکش از جمله مهم ترین اجزای سیستم های تهویه مطبوع در فضاهای خانگی و صنعتی است. این ابزارها در انواع مختلف از نظر عملکرد و ساختار، در فضاهای خانگی، تجاری، صنعتی و عمرانی مورد استفاده قرار می گیرند. بخش اعظم کیفیت و گردش هوا در هر سیستم بسته ای، به کارکرد فن ها و هواکش های آن بستگی دارد.

اهمیت نحوه انتخاب و خرید ابزار فوق بسیار بالاست. مثلا در مراکز بزرگ بیمارستانی یا در طرح های بزرگ عمرانی مانند تونل های با مسافت طولانی، سلامت تعداد زیادی انسان متأثر از کیفیت و عملکرد فن ها و هواکش های است.

بنابراین به عنوان یک مشتری باید با انواع فن ها و کاربردهای هرکدام آشنایی داشته باشید. در این مطلب سعی می کنیم تا ضمن معرفی انواع مختلف فن، نکاتی مهم درباره نحوه انتخاب و خرید آن ها برای شما بیان کنیم.

خرید فن تهویه نیز مانند سایر ابزارهای خانگی یا صنعتی، نیازمند شناخت و آگاهی از المان های تأثیرگذار در انتخاب محصول است. برای تمام فن ها و هواکش ها معمولا 4 مورد کلی اهمیت بسیار زیادی دارند و باید خرید فن و هواکش با توجه به آن ها انجام شود.

عدم توجه به موارد ذکرشده در قسمت ذیل می تواند علاوه بر زیان اقتصادی، باعث نقص در کارایی فن خریداری شده در کاربرد مد نظر مشتری باشد. توجه کنید که هرکدام از معیارهای چهارگانه زیر مکمل یک انتخاب خوب هستند و فقط در کنار یکدیگر می توانند خرید خوب شما را تضمین کنند.

انتخاب نوع فن

1. فن سقفی (پنکه سقفی)
2. فن رومیزی (پنکه رومیزی)
3. پنکه برجی (تاور فن)
4. فن پایه دار (فن ایستاده)
5. اگزاست فن
6. فن دیواری (پنکه دیواری)
7. فن مه پاش
8. هواکش صنعتی

موارد اول تا هفتم، عموما کاربردهای خانگی و سبک دارند. البته در برخی کاربردهای صنعتی از انواعی از اگزاست فن ها نیز استفاده می شود. بنابراین اگزاست فن ها در چنین دسته بندی ممکن است هم در دسته پنجم و هم در دسته هشتم از انواع فن و هواکش قرار بگیرند.

دسته بندی اول از نظر کاربرد و محل استفاده است و از نظر تجاری آشناتر و قابل قبول تر است. زیرا اکثر مشتریان با همین نام ها انواع مختلف فن و هواکش را شناسایی کرده اند. اما یک دسته بندی دقیق بر اساس نحوه عملکرد و ساختار برای فن ها وجود دارد که دید دقیق تری از انواع فن هواکش به ما می دهد. در تعریف مهندسان مکانیک، فن ها را از نظر ساختار و عملکرد می توان به سه گروه زیر تقسیم کرد:

• فن آکسیال (محوری)
• فن حلزونی سانتریفیوژ (گریز از مرکز)
• فن جریان متقاطع (با نام های استوانه ای یا تانژانت نیز شناخته می شود)

به غیر از مجموعه فن هایی که ترکیبی از این سه نوع هستند، تمامی انواع فن و هواکش ساخته شده در یکی از دسته های سه گانه قرار می گیرند. از جمله کاربردهای مهم فن های آکسیال می توان به خنک کردن تجهیزات الکتریکی و پنکه های سقفی اشاره کرد. از فن های سانتریفیوژ نیز در ابزارهایی مانند برگ روب، سشوار و سیستم های تهویه مطبوع استفاده می شود. از نوع سوم نیز معمولا در گرمایش و تهویه در سیستم های تهویه مطبوع مانند اسپلیت بدون کانال استفاده می شود. 

سایز فن

ابعاد و سایز دومین معیار مهم در خرید هواکش است. در واقع فن هواکش در هر نقطه ای که به کار گرفته شود باید با ابعاد متناسب با مکان کاربرد انتخاب . نصب شود. سایز هواکش ممکن است به دلیل به کاررفتن مواد بیشتر یا سیستم کشش یا پرتاب باد قدرتمندتر تأثیر زیادی روی قیمت داشته باشد.

به طور معمول فن های باکیفیت را با بدنه ای از جنس فولاد می سازند که برای ساخت این فولادها رتبه بندی های متفاوتی در نظر گرفته می شود. این گریدها که در واقع اشاره به میزان ضخامت ورق فولادی به کار رفته در تولید فن ها دارند می توانند تاثیرات بسیاری بر روی قیمت فن داشته باشند. قیمت فن و هواکش های تمام استیل نسبتا بالاتر از سایر انواع فن ها میباشد.

امروزه پرمصرف ترین ابعاد مورد نظر مشتریان برای خرید فن، ابعاد 40 در 40 و 20 در 20 هستند. این دو سایز در کاربردهای خانگی معمولی یا در کاربردهای سبک تولیدی و صنعتی نیز می توانند مورد استفاده قرار بگیرند. مثلا در یک کارگاه کوچک پخت شیرینی یا نان یا یک آشپزخانه کوچک تهیه غذا می توان از همین ابعاد برای فن تهویه استفاده کرد.

قیمت هواکش 20 در 20 بسته به نوع هواکش در دسته بندی سه گانه ممکن است متفاوت باشد. از طرفی هر برند سازنده نیز از نظر تجاری، سیاست هایی برای قیمت فن های خود در بازار دارد. این سیاست ها نیز تأثیر زیادی روی قیمت دارند.

به همین دلیل است که نمی توان محدوده مشخص و بازه دقیقی برای قیمت این نوع فن معرفی کرد. همین شرایط دقیقا برای قیمت هواکش 40 در 40 نیز صادق است. یعنی نمی توان صرفا بدون توجه به نام برند، مواد به کار رفته، نوع فن و سایر موارد مهم، محدوده قیمت مشخصی تعیین کرد.

مثلا در سایت ماناموتور یک فن 20 در 20 از برند ایرانی دمنده سری 20/20E4S اکنون در زمان نگارش مقاله قیمتی بین 2 میلیون و 600 تا 2 میلیون و 700 هزار تومان دارد. این درحالی است که چنین فن هواکشی با همین مشخصات و ابعاد از یک برند دیگر ممکن است با اختلافی قابل توجه، قیمتی بالاتر یا پایین‌تر از این فن را داشته باشد.

ولتاژ تغذیه تهویه

دیگر عامل مهمی که در خرید معمولا اکثر مشتریان به آن توجه می کنند، منبع تغذیه فن است. ولتاژ 220 ولت و منبع تکفاز معمولا به دلیل استفاده های خانگی یا سبک از فن ها، مرسوم ترین نوع منبع تغذیه مد نظر مشتریان است. از طرفی ولتاژ 380 ولت نیز برای کاربردهای سنگین و بزرگ صنعتی مد نظر است.

تجربه نشان داده است که اکثر کاربری های مد نظر مشتریان با همان ولتاژ 220 قابل انجام هستند و منبع سه فاز تنها برای فن های صنعتی در کاربردهای بزرگ و سنگین است. بنابراین تنوع در ابعاد و نوع فن های با منبع تکفاز برق بسیار بیشتر از فن های سه فاز است.

دور فن و ظرفیت فشار استاتیک(CFM)

ظرفیت هوادهی فن بر حسب CFM و فشار استاتیک، دو عامل بسیار مهم در انتخاب و خرید فن تهویه هستند. حجم و ظرفیت مورد نیاز برای هوادهی در هر کاربری بر اساس عوامل فیزیکی مانند حجم محیط به دست می آید. یعنی مثلا برای محاسبه ظرفیت هوای یک اتاق با ابعاد مشخص می توانیم طول، عرض و ارتفاع آن را در یکدیگر ضرب کنیم.

از طرفی فشار استاتیک نیز عاملی بسیار مهم در کیفیت هوادهی و عملکرد فن و هواکش است. به طور معمول این فشار در اکثر فن ها کمتر از 2 پاسکال است. عدد فشار استاتیک در واقع معیاری است که فن برای هوادهی مناسب باید بر آن غلبه کند. این کمیت نسبت کاملا عکس با ظرفیت هوادهی دارد. یعنی هرچه حجم و ظرفیت هوادهی بالاتر باشد، فشار استاتیک کمتر خواهد بود. همینطور هرچه فشار استاتیک بالاتر برود، ظرفیت هوادهی کاهش پیدا می کند.

نوع فیلتر فن تهویه

همچنین نوع فیلتر به کار رفته در دهانه های ورودی و خروجی فن که برای دورهای متغیر ان در نظر گرفته می شود از قابلیت های یک فن محسوب می شوند که به عنوان عامل های مهم در تعیین قیمت این فن ها به شمار می روند و شما لازم است آن ها را نیز در نظر بگیرید.

انتخاب و قیمت انواع هواکش

حال با توجه به معیارهای گفته شده، باید نسبت به خرید و انتخاب انواع مختلف هواکش و فن اقدام کرد. تعدادی از مهم ترین انواع هواکش های مورد استفاده در کاربردهای مختلف صنعتی و خانگی در این بخش معرفی شده اند و توضیحاتی درباره آن ها به همراه قیمت و خرید ارائه شده است.

فن هواکش آکسیال (محوری)

این نوع از فن ها، همانطور که از نام آن مشخص است (محوری)، با زاویه و آرایش خاص قرارگیری پره های فن، هوا را وادار به حرکت در راستای محور خود می کند. از فن های کوچک در بدنه تجهیزات الکترونیکی مانند کامپیوتر گرفته تا فن های بسیار غول پیکر در برج های خنک کن بزرگ نیروگاهی، فن های آکسیال کاربردهای متنوعی دارند.

در سیستم های تهویه مطبوع نیز چه در بخش خانگی و چه در بخش صنعتی و ساختمانی، در سطح گسترده ای از فن های آکسیال استفاده می شود. این سری از فن ها از نظر ساختاری، پیچیدگی خاصی ندارند و استفاده از آن ها ساده است. همچنین بازکردن چنین فن های برای تعمیرات یا سرویس هم معمولا کار سختی نیست.

قیمت این فن ها به دلیل انواع و ابعاد متفاوت آن ها با یکدیگر فرق دارد. از محدوده 200 تا 300 هزار تومانی فن های آکسیال خانگی تا فن های محوری با قیمت میلیونی، همگی در این دسته قرار گرفته اند.

قیمت هواکش کانالی

هواکش کانالی یا بین کانالی معمولا در بین لوله یا کانال ها به منظور غلبه بر فشار استاتیکی قرار می گیرد. اگر فشار استاتیکی به حدی زیاد باشد که فن های معمولی آکسیال از عهده آن بر نیایند، هواکش کانالی آکسیال استفاده می شود. فشار استاتیکی بالا در طول مسیر معمولا در کاربردهایی استفاده می شود که فن تهویه باید هوا را درون یک کانال طولانی بکشد.

در این جا هواکش های کانالی می توانند با ورود به سیستم، تا بر فشار غلبه کنند و هوا درون سیستم به جریان بیندازند. قیمت این هواکش ها به دلیل تفاوت های ساختاری و البته المان های هزینه ای مانند جنس مواد و... گران تر از فن های آکسیال معمولی توضیح داده شده در قسمت قبلی است. می توان قیمت سه تا چهار برابری نسبت به هواکش های آکسیال معمولی برای آن‌ ها متصور شد.

قیمت تهویه خانگی

هواکش خانگی از دیگر انواع فن های آکسیال است که معمولا در سایز 20 در 20 در مناطق مختلف واحدهای مسکونی مانند آشپزخانه و سرویس بهداشتی استفاده می شود. این فن ها گزینه های متنوع زیادی در انتخاب به مشتری می دهند. تا روز نگارش مقاله، قیمت فن های تهویه خانگی از محدوده کمتر از 100 هزار تومان تا بیش از 300 هزار تومان در فروشگاه ماناموتور اعلام شده است.

قیمت هواکش پنجره ای

فن هواکش پنجره ای همانطور که از نام آن پیداست، برای نصب و قرارگیری روی یک پنجره به کار می رود. این هواکش ها بازهم از نوع آکسیال هستند که بر روی قسمتی از پنجره چفت می شوند و هوادهی و تهویه اتاق های کوچک و فضاهای محدود را برعهده دارند. محدوده قیمتی این محصولات نیز همانند سایر فن های آکسیال متفاوت است و به ابعاد و قدرت فن بستگی دارد.

فن رک و کامپیوتری خنک کننده

فن رک یکی دیگر از انواع فن های آکسیال است که در ابعاد کوچک برای تهویه و کنترل گرمای تولیدشده توسط تجهیزات شبکه به کار می رود. این فن ها معمولا در دو نوع بوشی و بلبرینگی برای فروش به مشتریان ارائه می شوند. فن های کامپیوتری خنک کننده نیز نیز از نوع آکسیال هستند و ابعاد کوچکی دارند.

این فن ها نیز بر اساس برند فن و کیفیت محصول دارای قیمت هایی از محدوده کمتر از 150 هزار تومان تا محدوده قیمت 1 میلیون 800 تا 1 میلیون و 900 هزار تومان هستند. بنابراین در چنین طیف قیمتی گسترده و وسیعی باید به سایر عوامل مانند کیفیت برند یا دوام عملکرد نیز توجه شود.

فن سانتریفوژ

این فن ها به دلیل ساختار و شکل خاصی که دارند به راحتی از سایر انواع فن ها قابل تشخیص هستند. ساختار نه چندان پیچیده هواکش های سانتریفیوژ شامل یک محور و یک قسمت متحرک می تواند هوا را با زوایه 90 درجه به خروجی فن ارسال کند. فن سانتریفیوژ می تواند فشار هوا را با ساختار حلزونی شکل خود افزایش دهد. به همین دلیل است که در انواع دمنده ها و ابزارآلات نیازمند دمیدن هوا مانند برگ روب استفاده می شود.

محدوده قیمتی فن های یادشده در فروشگاه ماناموتور معمولا بر اساس نوع، بین کمتر از 500 هزار تومان تا محدوده 7 میلیون تومان است. یک بازه قیمتی متفاوت و گسترده که به شما کمک می کند تا بهترین انتخاب را بر اساس بودجه اقتصادی و وضعیت فعلی خانواده خود انجام دهید.

هواکش سقفی

هواکش سقفی نیز معمولا از نوع آکسیال است و کاربردهای فراوانی دارد. اکثر انواع فن های سقفی را می توان جزو همان فن های آکسیال به حساب آورد. محدوده قیمتی این محصولات نیز مشابه با سایر انواع تهویه معمولی آکسیال است.

دمنده استوانه ای جریان متقاطع

فن تانژانت، استوانه ای یا جریان متقاطع یکی دیگر از انواع سه گانه هواکش از نظر عملکرد و ساختار است. با یک خروجی هوای باریک و البته پره هایی متفاوت (مانند قسمت چرخان کولر) این هواکش قادر به ایجاد جریان یکنواخت و گسترده هوا است. یعنی سرعت و ظرفیت هوادهی در چنین ساختاری کاهش پیدا می کند. عملکرد این نوع از فن ها تا حدود زیادی مخالف با فن سانتریفیوژ است. فضاهای کوچک و هرجا که نیاز به جریان یکنواخت و گسترده باشد، مهم ترین موارد کاربرد فن ها و هواکش های تانژانت هستند.

اگزاست فن دمنده گردبادی

دیگر نوع مهم از انواع فن تهویه، اگزاست فن های دمنده گردبادی هستند. این فن ها ساختاری شبیه به فن های حلزونی سانتریفیوژ دارند با این تفاوت که در این فن ها تمرکز روی کشش باد است. 

هواکش ضد آب و رطوبت

آب و رطوبت بدون شک از اصلی ترین دشمنان هر دستگاه یا ابزار الکترونیکی هستند. وجود هرکدام از این دو در محیط کار یک فن یا هواکش می تواند در مدت زمانی خاص منجر به نقص در عملکرد یا سوختن قلب تپنده فن شود. بنابراین برای کار در شرایطی که بخار، رطوبت و آب وجود داشته باشد، باید استانداردهای حفاظتی خاصی توسط سازنده برای فن ایجاد شود.

به همین خاطر تعدادی از تولیدکنندگان، یک محصول ویژه برای کار در محیط های این چنینی طراحی کرده اند. افزایش سطح استانداردهای ایمنی در برابر رطوبت باعث شد تا دسته خاصی از انواع فن ها با هدف کار در شرایط سخت ایجاد شود.

ماناموتور؛ مرکز فروش هواکش تهران

فروشگاه ماناموتور به عنوان نمایندگی فروش انواع هواکش در برندهای مختلف، فن ها را با شرایطی مناسب به مشتریان عرضه می کند. در این فرآیند کیفیت هواکش همراه با عملکرد مناسب آن و همچنین اصالت برند خریداری شده، تضمین می شود.

همچنین مرکز فروش هواکش تهران این امکان را فراهم کرده است که برای انتخاب و خرید فن بدون نیاز به تسلط بر اطلاعات فقط با کمک و راهنمایی مشاوران مجموعه، بهترین و متناسب ترین فن را برای کاربری مد نظر خود انتخاب کنید.

طریقه انتخاب فن

در محیط های صنعتی به دلیل بسته بودن فضا و عدم تهویه هوا، به فن و هواکش ها نیاز داریم. در فضا های مختلف به علت ساختار متفاوتی که دارند، تعداد دفعات مورد نیاز تعویض هوا در ساعت متفاوت است. در جدول زیر به دفعات تعویض هوا بر ساعت در محیط های مختلف پرداخته ایم.

دبی مورد نیاز برای فن انتخابی خود را می بایست با توجه به حجم سالن و تعداد دفعات مورد نیاز تعویض هوا تعیین کرد. مقدار هوای تازه مورد نیاز برای اماکن مختلف از رابطه V*n=Q بدست می آید که در این رابطه Q دبی هوای تازه مورد نیاز (مترمکعب بر ساعت) وV  حجم فضای مورد نظر(مترمکعب) و n تعداد دفعات تعویض هوا در ساعت برای فضای مورد نظر میباشد.

انتخاب فن و هواکش برای مرغداری

برای مثال برای انتخاب فن در مرغداری ها باید، حجم سالن مرغداری خود را در عدد 5-10 (با توجه به جدول بالا) ضرب کنیم؛ در واقع یک سالن مرغداری نیاز دارد که 5 الی 10 بار در ساعت هوایش تعویض شود. بهترین بهره وری مرغداری ها در صورتی به دست می آید که دما در سطح بهینه نگه داشته شود که برای این منظور می توان از فن و هواکش هایی بهره برد که موجب جلوگیری از رسیدن دما به سطوح بحرانی میشوند؛ همچنین تجمیع گاز آمونیاک در داخل این سالن ها از جمله عواملی است که می تواند به روند کاری محیط ضربه بزند.

به طور کلی برای عملکرد مناسب این مجموعه انتخاب مناسب فن و هواکش مرغداری بسیار با اهمیت است.

در مرغداری ها با توجه به حیاتی بودن مسئله تهویه، حتما باید از فن هایی استفاده کنیم که توانایی ایجاد جریان هوا با سرعت بالا را داشته باشند؛ بدین منظور استفاده از فن های لوله محوری یا سیرکوله در این محیط ها بسیار شایع است این نوع از فن ها که با نام اکسیال سیلندری نیز شناخته میشوند، نوع خاصی از فن های محوری هستند که در آن الکتروموتور و پروانه درون محفظه‌ ای به شکل استوانه قرار می‌گیرند. هواکش های سیرکوله دارای راندمان حدود 70 درصد بوده و معمولا از سقف آویزان میشوند.

انتخاب فن و هواکش برای رنگرزی

در سالن های رنگرزی به علت غلظت بالای مواد شیمیایی استفاده شده، نیاز داریم تا هوا به میزان زیادی تهویه شود؛ تجمیع گازهای سمی در رنگرزی بسیار خطرناک بوده و میتواند عواقب بدی داشته باشد.

با توجه به جدول بالا یک سالن رنگرزی نیاز دارد تا حدود 15– 20 بار در ساعت هوایش تعویض شود. بنابراین دبی فن مورد نیاز رنگرزی برابر با ضرب حجم سالن در عدد 15– 20 است.

در این سالن ها استفاده از فن های شعاعی سانتریفیوژ بیشتر می باشد.

مکانیزم انتقال قدرت در فن و هواکش

حرکت الکتروموتور باید به پروانه منتقل شود تا بتواند آن را حرکت دهد که این عمل به شکل اتصال مستقیم، تسمه و کوپیلینگی انجام می شود.

در روش اتصال مستقیم، پروانه و شفت موتور مستقیم به یکدیگر متصل هستند و پنکه های خانگی از این نوع می باشند.

در نوع تسمه ای، پروانه و شفت دارای پولی هستند که از طریق تسمه به یکدیگر متصل می گردند. یکی از مهمترین ویژگی اتصال تسمه ای جدا بودن الکتروموتور و پروانه است.به طوریکه در فاصله معینی از یکدیگر قرار می گیرند.

در نوع آخر پروانه و شافت از طریق کوپلینگ به یکدیگر متصل می شوند.