راهنمای افزایش طول عمر موتور گیربکس
موتور گیربکس ها نیروی محرکه بسیاری از ماشین‌آلات صنعتی هستند. هر موتور گیربکس قادر است تا حرکت قدرتمند، کنترل شده و در عین حال پایدار سیستم‌های مختلف صنعتی و انواع ماشین‌آلات را تأمین نماید. انواع موتور گیربکس از دو بخش جداگانه الکتروموتور در کنار گیربکس تشکیل شده است. با این حال گیربکس‌ها تحت فشار زیادی قرار دارند و استهلاک و فرسودگی آنها بالا است. مگر آنکه هوشمندانه نکات حرفه‌ای روش راه‌اندازی و نگهداری از موتور گیربکس را رعایت کنید. این تمهیدات باعث افزایش طول عمر موتور گیربکس خواهد شد. اما این راهکارها چه هستند؟ و چطور می‌توانیم طول عمر مفید انواع موتور گیربکس را افزایش دهیم؟ در این مقاله به این موضوع خواهیم پرداخت و از نکته‌هایی برای افزایش طول عمر موتور گیربکس صحبت خواهیم کرد.
فهرست این مقاله ( با کلیک روی هر عنوان به آن قسمت منتقل می شوید)
راهنمای افزایش طول عمر موتور گیربکس
چرا طول عمر موتور گیربکس مهم است؟
چرا طول عمر موتور گیربکس مهم است؟
خرابی موتور گیربکس به منزله توقف دستگاه، وقفه در تولید و هزینه‌های تعمیر آن است. هر موتور گیربکس اگرچه طراحی ساده‌ای دارد، اما وظیفه‌ای سنگین را بر عهده گرفته و بخشی از چرخه کار دستگاه و روند تولید و یا انجام کار به عملکرد سالم و بدون نقص آن وابسته است. مهم است که افزایش طول عمر موتور گیربکس را جدی بگیرید، زیرا:
کاهش هزینه‌های تعمیر و نگهداری
با افزایش طول عمر موتورگیربکس، هزینه‌های تعمیر و تعویض قطعات کاهش می‌یابد.
افزایش بهره‌وری
یک موتورگیربکس سالم و با عملکرد مناسب، باعث افزایش بهره‌وری سیستم و کاهش زمان توقف تولید می‌شود.
کاهش خطر توقف ناگهانی سیستم
با انجام تعمیرات دوره‌ای و نگهداری مناسب، می‌توان از بروز خرابی‌های ناگهانی و توقف سیستم جلوگیری کرد.
راهکارهای افزایش طول عمر موتور گیربکس
عوامل زیادی باعث می شود تا یک موتور گیربکس به خوبی کار نکرده و خیلی زود مستهلک شود. کافی است ظرفیت موتور گیربکس با شرایط دستگاه سازگار نباشد و یا روش نصب اصولی آن را رعایت نکرده تا با خرابی‌های بزرگ و استهلاک سریع موتور گیربکس روبه‌رو باشید. با این حال رعایت چند نکته و راهکار ساده در افزایش طول عمر موتور گیربکس کاملاً تأثیرگذار است. راهکارهایی مانند:
- نصب صحیح
- مطمئن شوید که موتورگیربکس توسط تکنسین‌های مجرب و با استفاده از ابزار مناسب نصب شده است.
- تراز بودن شفت‌های ورودی و خروجی بسیار مهم است. عدم تراز بودن باعث ایجاد ارتعاشات و افزایش سایش می‌شود.
- از محکم بودن پیچ‌ها و اتصالات اطمینان حاصل کنید.
- انتخاب روغن مناسب
- از روغن توصیه شده توسط سازنده موتورگیربکس استفاده کنید.
- به طور مرتب سطح روغن را چک کرده و در صورت نیاز روغن را تعویض کنید..
- از تمیز بودن مخزن روغن و فیلتر روغن اطمینان حاصل کنید.
- روانکاری منظم
- علاوه بر روغن، سایر نقاط روانکاری موتورگیربکس را نیز به طور منظم روانکاری کنید.
- از گریس‌های با کیفیت و مناسب استفاده کنید.
- کنترل دما
- دمای کاری موتورگیربکس را در محدوده مشخص شده توسط سازنده نگه دارید.
- از سیستم‌های خنک‌کننده مناسب استفاده کنید.
- مانیتورینگ ارتعاشات
- بازرسی دائمی و جدی گرفتن هر نوع نشتی روغن
- از بارگذاری بیش از حد اجتناب کنید
- از وارد کردن بار بیش از حد به موتورگیربکس خودداری کنید.
- مطمئن شوید که موتورگیربکس برای کاری که برای آن طراحی شده است استفاده می‌شود.
- تعمیرات دوره‌ای
- طبق برنامه تعمیرات پیشگیرانه، به طور مرتب موتورگیربکس را سرویس و تعمیر کنید.
- از تعمیرکاران مجرب و متخصص استفاده کنید.
عدم رعایت نصب صحیح اولین و البته مهمترین علت خرابی موتور گیربکس است. هر موتور گیربکس الزامات نصب خاص خودش را دارد که معمولاً توسط سازنده و به شکل دفترچه راهنما کنار دستگاه عرضه می‌شود. از طرفی نصب موتور گیربکس باید در شرایط کاملاً تراز و بدون هر نوع لغزش، لرزش و یا پایه‌های متزلزل باشد. نصب صحیح اولین راهکار برای افزایش طول عمر مفید گیربکس است و بهتر است تا در مرحله نصب این نکات را مد نظر داشته باشید:
چرخ دنده‌های داخل گیربکس در اثر اصطکاک دائمی و بار سنگین به شدت داغ شده و به سرعت مستهلک می‌شوند. نکته کلیدی تهیه روغن مناسب گیربکس است. هر روغنی مناسب هر نوع گیربکس نیست و اگر علاقه دارید تا طول عمر موتور گیربکس خود را افزایش دهید، هنگام انتخاب روغن موارد زیر را رعایت کنید:
افزایش طول عمر موتور گیربکس به دقت و برنامه‌ریزی در نگهداری اصولی از آن بستگی دارد. اگر موتور گیربکس ارزشمند و حساس خود را مدت‌ها به حال خود رها کرده‌اید و هیچ سرویس و یا بازدید از شرایط آن انجام نداده‌اید، قاعدتاً انتظار نداشته باشید که تا مدت‌ها بدون عیب برای شما کار کند. با سرویس به موقع و روانکاری منظم عملکرد بهینه موتور گیربکس را تا مدت‌ها تضمین خواهید کرد. در این‌باره به چند نکته توجه کنید:
بدنه موتور گیربکس زیر بار داغ می‌شود. دمای بیش از حد، یکی از نشانه‌های جدی برای سرویس و بازبینی عملکرد موتور گیربکس است و لازم است تا از گیربکس با ظرفیت مناسب بار دستگاه استفاده کنید. با این حال داغ شدن نسبی بدنه موتور و یا گیربکس تا حدودی طبیعی است. اما کار در محیط‌های بسته و بدون هر نوع تهویه خطر افزایش دمای بدنه موتور زیاد است. کنترل دما در افزایش طول عمر موتور گیربکس تأثیرگذار است، به شرط آنکه نکات زیر را رعایت کنید:
موتور گیربکس‌ها باید به شکل ثابت و بدون هر نوع ارتعاش بدنه نصب شوند. پایه‌های شل شده و یا شکسته و حتی شل شدن اتصال گیربکس به موتور و گاهاً خرابی بخش‌های مختلف موتور گیربکس از جمله دلایل ارتعاش بدنه هستند. ادامه این ارتعاشات فشار زیادی بر موتور وارد کرده و احتمال گیرپاژ و در ادامه داغ شدن و سوختن سیم پیچ موتور زیاد است. به طور مرتب ارتعاشات موتورگیربکس را اندازه‌گیری کنید. افزایش ناگهانی ارتعاشات می‌تواند نشانه‌ای از وجود مشکل باشد.
برای افزایش طول عمر موتور گیربکس آن را به حال خود رها نکنید. اگرچه انواع موتور گیربکس برای کار دائمی طراحی شده‌اند، اما این دلیل نمی‌شود که برای بازرسی و چک کردن عملکرد آنها اقدام نکنید. در بازرسی‌های دوره‌ای حتماً دمای بدنه و نوع صدای کارکرد گیربکس را چک کرده و هر مقدار نشتی روغن را جدی بگیرید. سطح روغن گیربکس را چک کنید و اگر مقدار نشتی روغن زیاد است، حتماً برای سرویس و تعمیر موتور گیربکس اقدام کنید و تا برطرف شدن کامل نشتی از روشن کردن مجدد دستگاه و ادامه کارکرد موتور گیربکس جداً خودداری کنید.
اگر از موتور گیربکس برای کاری فراتر از ظرفیت آن استفاده می‌کنید، منتظر استهلاک زود هنگام آن نیز باشید. هر موتور گیربکس با ظرفیتی معین و برای کاری خاص طراحی شده است و هر نوع به‌کارگیری فراتر از ظرفیت اسمی دستگاه حتی برای مدت زمان کوتاه خطرناک است. در انتخاب و به‌کارگیری انواع موتور گیربکس دو نکته را جدی بگیرید:
نکات مهم:
- دفترچه راهنما: همیشه به دفترچه راهنمای موتورگیربکس مراجعه کنید تا اطلاعات دقیق در مورد نحوه استفاده، نگهداری و تعمیر آن را به دست آورید.
- آموزش پرسنل: به پرسنلی که با موتورگیربکس کار می‌کنند، آموزش‌های لازم در مورد نحوه کار با آن و رفع مشکلات احتمالی را ارائه دهید.
- استفاده از قطعات اصلی: در صورت نیاز به تعویض قطعات، از قطعات اصلی و باکیفیت استفاده کنید.
- عدم رعایت دستورالعمل‌های نصب
- آلودگی یاتاقان‌ها
- سایش یاتاقان‌ها
- گریس‌کاری نامناسب
- سایش دنده‌ها
- شکستگی دنده‌ها
- تغییر شکل دنده‌ها
- خرابی آب‌بندها
- خرابی واشرها
- خرابی قطعات مکانیکی دیگر
- دمای بسیار بالا یا بسیار پایین
- رطوبت بالا
- گرد و غبار زیاد
- ارتعاشات زیاد
- ضعف در طراحی موتورگیربکس
- استفاده از مواد نامناسب
- محاسبات نادرست در طراحی
- افزایش دمای روغن
- افزایش صدا و لرزش
- نشت روغن
- کاهش راندمان
- گیر کردن موتور
- بوی سوختگی
- بافزایش مصرف انرژی
- استفاده از روغن مناسب و تعویض به موقع آن
- نظارت بر دمای روغن
- بررسی منظم سطح روغن
- جلوگیری از ورود آلودگی به داخل موتورگیربکس
- اجتناب از بارگذاری بیش از حد
- نصب صحیح موتورگیربکس
- انجام سرویس‌های دوره‌ای
دلایل رایج خرابی موتور گیربکس
خرابی موتور گیربکس می‌تواند از علتی کوچک مانند فرسودگی پکینگ (آب بندها) آغاز شده و به مشکلات بزرگی مانند نشتی شدید روغن، داغ شدن بیش از حد بدنه، سایش چرخ‌دنده ها، گیرپاژ و حتی سوختن موتور بیانجامد. با بررسی دلایل خرابی‌های جزئی به راحتی می‌توانیم از پیش آمدن خرابی‌های بزرگ و دامنه‌دار جلوگیری کنیم. خرابی موتورگیربکس می‌تواند دلایل متعددی داشته باشد که برخی از آنها عبارتند از:
روغنکاری نامناسب
خرابی یاتاقان‌ها
یاتاقان‌ها بخش برجسته‌ای در عملکرد روان موتور گیربکس هستند و برای چرخش شفت با کمترین اصطکاک نقش دارند. خرابی یاتاقان باعث افزایش اصطکاک، نشت روغن و در نهایت داغ شدن بدنه گیربکس خواهد شد. در این صورت مواجه شدن با خرابی‌های عمیق و سنگین چندان دور از ذهن نیست. خرابی یاتاقان‌ها به شکل‌های مختلف تأثیرگذار است. از قبیل:
خرابی دنده‌ها
خرابی دنده‌ها سخت‌ترین و جدی‌ترین نوع آسیب گیربکس است که نیاز به تعمیرات اساسی دارد. البته چرخ دنده‌های گیربکسی به راحتی خراب نمی‌شوند و احتمالا یک خرابی و یا نقص جزئی در اثر سهل‌انگاری باعث خرابی دنده‌ها شده است. مانند نشت روغن که باعث کمبود آن در مخزن گیربکس شده و در اثر افزایش اصطکاک خرابی‌های سنگین ظاهر می‌شوند. خرابی دنده‌ها شکل‌های گوناگونی دارد. مانند:
خرابی قطعات داخلی
در طراحی تا اتصال موتور به گیربکس از چندین نوع قطعه کوچک از قبیل آب‌بندها، واشرها و… استفاده می‌کنند که خرابی هر کدام از این قطعات می‌تواند زمینه‌ساز مشکلات بزرگی در موتور گیربکس شود. این قطعات گوناگون هستند. از قبیل:
شرایط محیطی نامناسب
گاهی علت خرابی موتور گیربکس در نکاتی ساده است که به راحتی آن را پشت گوش انداخته‌اید. مانند شرایط نامناسب محیطی که باعث افزایش دمای بدنه موتور گیربکس می‌شود. نصب موتور گیربکس در فضاهای باریک و کوچک بدون امکان تهویه کافی است تا پروانه موتور قدرت خنک کنندگی بدنه را نداشته باشد و در این صورت خرابی زود هنگام موتور گیربکس بدیهی است. شرایط گوناگونی ممکن است عملکرد بهینه موتور گیربکس را تحت تأثیر بگذارند. مانند:
طراحی نادرست
در بسیاری از موارد با مشکلات طراحی موتور گیربکس مواجه هستیم. استفاده از محصولات با طراحی نامناسب و متریال‌های ضعیف در کارهای سخت و عملکردهای طولانی مدت اشتباهی بزرگ است که به خرابی‌های جبران‌ناپذیر می‌انجامد. مشکلاتی مانند:
علایم خرابی موتور گیربکس
اگر بدنه موتور گیربکس شما به شدت داغ کرده و یا صداهای کاملاً نامتعارف در هنگام کار تولید می‌کند و در نهایت گیرپاژ کرده و دیگر راه نمی‌افتد، قطعاً با خرابی بزرگ و پرهزینه روبه‌رو هستید. با این حال قرار نیست تا همه‌ی خرابی‌ها این اندازه جدی و چالشی باشند. بسیاری از خرابی‌ها علائمی جزئی دارند که با بررسی آنها به راحتی می‌توانید خرابی‌های ساده را متوجه شده و قبل از آنکه بحرانی شوند، جلوی آنها را بگیرید. علائمی مانند:
پیشگیری از خرابی موتور گیربکس
پیشگیری، همیشه بهتر از درمان است و وقتی می‌توانید با رعایت چند توصیه ساده، عملکرد بهینه موتور گیربکس را تضمین کنید، چه دلیلی است که اجازه دهیم تا دستگاه ارزشمند ما تا مرزهای بحرانی رسیده و خرابی‌های عمیق را تجربه کند! برای افزایش طول عمر موتور گیربکس این توصیه‌ها را جدی بگیرید:
با رعایت این نکات افزایش طول عمر موتور گیربکس بیشتر است. به هرحال قرار نیست تا موتور گیربکس‌ها تا مدت‌ها بدون عیب کار کنند. اما رعایت همین نکات ساده باعث می‌شود تا خرابی‌ها دیرتر اتفاق افتاده و دامنه خرابی‌ها بسیار کم باشد و هزینه تعمیرات کاملا محسوس کاهش پیدا کند.
