الکتروموتور ضد انفجار

الکتروموتور ضد انفجار چیست ؟

الکتروموتور ضد انفجار یکی از خاص ترین انواع موتورهای الکتریکی صنعتی است. الکتروموتور ضد انفجار با نام های الکتروموتور ex ، الکتروموتور ضد جرقه و الکتروموتور محیط های خطرناک شناخته می شود.

 در بسیاری از مناطق حساس صنعتی، عمدتا شرایط خاص و خطرناکی وجود دارد. ریسک کار موتورها و نیروی کار در چنین مکان های طبیعتا بالا است. بنابراین استفاده از ماشین آلات خاص مطابق با استانداردهای فضای صنعتی موجود ضروری است. در این میان، موتورهای الکتریکی اهمیت فوق العاده ای در مباحث ایمنی محیط های حساس دارند. صنایع شیمیایی، معادن و صنایع نف و گاز از جمله حساس ترین مناطقی هستند که در انتخاب موتور الکتریکی برای آن ها باید نهایت دقت و تمرکز به کار گرفته شود. خرید الکتروموتور ضد انفجار باید با توجه به استانداردهای صنعتی مخصوص انجام بگیرد.

به طور کلی موتورها به دو صورت می توانند باعث ایجاد انفجار یا explosion شوند:

1. سطح موتور آن چنان داغ شود که باعث مشتعل شدن گازها، گرد و غبار یا ... شود.
2. قوس های الکتریکی مستقل از موتور؛ مثلا در صورتی که عایق سیم پیچ تخریب شود، ممکن است باعث اشتعال موادی در محیط شود.

اینجاست که الکتروموتور ضد انفجار وارد شده و مشکلات ناشی از اشتعال در محیط های خطرناک صنعتی را برطرف می کند. الکتروموتور ضد انفجار دقیقا در محیط هایی کاربرد دارد که گازها و مواد قابل اشتعال وجود دارند. توجه شود که اصطلاح ضد انفجار به معنای غیر قابل انفجار بودن الکتروموتور نیست!

همچنین این اصطلاح به معنای مصونیت الکتروموتور ex در برابر انفجارهای خارجی نیست. الکتروموتور ex دارای ویژگی ها و شرایطی هستند که می توانند باعث جلوگیری از انفجار داخلی موتور در فضاهای مملوء از مواد قابل اشتعال و حساس شوند.

همانطور که اشاره شد، عمده کاربرد الکتروموتور ضد انفجار در محیط ها و مکان هایی است که غلظت گازها و گرد و غبار قابل اشتعال، بیش از حد می باشد. بنابراین بهتر است ابتدا با دسته بندی این نوع مکان ها آشنا شویم.

بر طبق استاندارد آمریکایی NEC یا همان استاندارد ملی برق آمریکا، مکان های صنعتی که دارای مواد اشتعال پذیر هستند، به سه گروه تقسیم می شوند:

کلاس 1:

به مکان هایی مثل پالایشگاه ها و تاسیسات نفتی که در آنجا گازهای قابل اشتعال وجود داشته باشند.

کلاس 2:

به مکان هایی گفته می شود که غبارهای قابل اشتعال مثل غبار منیزیم، ذغال سنگ، آلومینیوم و... وجود داشته باشد.

کلاس 3:

به مکان هایی گفته می شود که فیبر قابل اشتعال در آنجا وجود داشته باشد. از قبیل این مواد می توان به پنبه، کناف یا براده های چوب اشاره کرد.

در بخش بعدی توضیحات کامل تری در مورد این فضا ها و الکتروموتورهای مختص آن ها ارائه می دهیم.

تاییدیه و گواهینامه  UL الکتروموتور ضد انفجار

برخی از الکتروموتور ضد انفجار که تاییدیه UL را اخذ کرده اند، برچسبی مخصوص روی بدنه خود دارند. این برچسب اطلاعاتی مخصوص را روی محفظه موتور نمایش می دهد. اطلاعاتی مانند کلاس بندی و گروه موتور، فریم، کد حرارتی و... به منظور معرفی مشخصات عملی الکتروموتور ex برای محیط های صنعتی با رسیک بالا در برچسب نمایش داده می شود.

برای دریافت این تاییدیه، برندهای مختلف تولید کننده انواع الکتروموتور ضد انفجار باید استانداردهای صنعتی تعیین شده برای الکتروموتور را داشته باشند. تولید کننده باید مشخصات اصلی موتور از قبیل RPM، گشتاور، توان و فرکانس را برای بررسی و کلاس بندی ارائه کند. حال UL با استفاده از آزمایشات مخرب، به صورت عملی الکتروموتور ضد انفجار تولید شده را در زمینه افزایش دمای موتور و تطبیق با معیارهای استاندارد تست می کند.

این استاندارد سپس بر اساس نتایج به دست آمده، انواع الکتروموتور ضد انفجار را بر اساس کاربردهای آن ها و قرار گرفتن آن ها در محیط مواد حساس کلاس بندی و تایید می کند. دارا بودن این استاندارد یکی از ملاک های اصلی و قطعی تشخیص کیفیت الکتروموتور ex برای کار در محیط های حساس صنعتی است. در قسمت بعدی مطلب، کلاس بندی های تعیین شده در این استاندارد را بررسی می کنیم.

 کلاس I ، دیویژن 1

مکان های کلاس I دارای غلظت بالای بخار یا گاز هستند. همچنین در دیویژن 1 از این کلاس، وجود مواد قابل اشتعال در محیط هنگام کار تجهیزات، حتمی در نظر گرفته می شود. موتورهای قرار گرفته در این دسته، فرض را بر نفوذ بخار یا گاز در محفظه می گذارند. بنابراین هدف اصلی چنین الکتروموتورهایی این است که از اختلال در عملکرد موتور و ایجاد یک انفجار بزرگ داخلی جلوگیری کنند.

الکتروموتور ضد انفجار قرارگرفته در این کلاس و تقسیم بندی، برترین طراحی برای جلوگیری از انفجار را در میان انواع الکتروموتور ضد انفجار دارد. از جمله ویژگی های این سری از الکتروموتور عبارتند از:

• محفظه موتور بسیار مقاوم
• تعبیه مسیرهای خروجی که باعث کاهش موج های حرارتی می شود. گازهای داغ از طریق این مسیرها از موتور خارج می شوند.
• دمای هیچ سطحی از حداقل دمای خودکار احتراق بخار، گاز یا گرد و غبار در محیطی که برای کار در آن طراحی شده است، فراتر نمی رود.

کلاس I، دیویژن 2

تقسیم بندی دوم از کلاس فوق، محیط هایی حاوی گاز یا بخار قابل اشتعال محیطی فقط در هنگام اختلال در عملکرد موتور است. یعنی در زمان کارکرد عادی تجهیزات و ابزار، بخار یا گاز در محیط وجود ندارد. برای ایجاد انفجار در الکتروموتور، دو عملگر ضروری هستند. موتور و منبع تغذیه همان عملگرهایی هستند که برای انفجار نیاز به اختلال در عملکرد آن ها است.

با چنین شرایطی موتورهای Division 1 می توانند ایمنی لازم برای کار در محیط های دیویژن 2 را نیز ایجاد کنند. اما بحث هزینه ها است که تفاوت را بین تقسیم بندی های اول و دوم این کلاس بیشتر نمایان می کند. الکتروموتور ex که در این دسته قرار می گیرد باید دمای سطح آن همواره پایین تر از دمای اشتعال خودکار بخار یا گاز باشد. همچنین اجزای الکتروموتور ضد انفجار مانند براش و سوئیچ، نباید از نظر الکتریکی قوسی باشند.

گروه بندی های کلاس I الکتروموتور ضد انفجار

مواد بر اساس فشار انفجار و دمای اشتعال خود در استاندارد UL در کلاس I تقسیم بندی می شوند:

• گروه  C: استالدهید، سیکلوپروپان، دی اتیل اتر، اتیلن و ایزوپرن
• گروه  D: استون، آمونیاک، بنزن، بوتان، اتان، اتانول، بنزین، متان، پروپان و استایرن

کلاس II الکتروموتور ضد انفجار

محیط هایی که موتورهای این کلاس در آن ها به کار می روند، دارای گرد و غبار قابل اشتعال هستند. جلوگیری از انفجار در این کلاس به شکلی متفاوت از الکتروموتورهای ضد انفجار کلاس اول انجام می شود. جلوگیری از ورود گاز به محفظه موتور غیر ممکن است اما می توان از ورود گرد و غبار به محفظه جلوگیری کرد.

استراتژی در طراحی الکتروموتور ex کلاس دوم این است که مواد قابل احتراق یعنی همان گرد و غبارهای قابل اشتعال، با منبع اشتعال تماس نداشته باشند. پس طبیعی است که دمای محفظه و سایر اجزای موتورهای کلاس فوق، هیچگاه از دمای اشتعال خودکار گرد و غبار فراتر نخواهد رفت. حتی در صورتی که لایه ای ضخیم از این گرد و غبارها روی محفظه الکتروموتور ضد انفجار کلاس دوم جمع شود!

گروه بندی مواد در الکتروموتور ضد انفجار کلاس II

گروه F:

زغال سنگ

گروه G:

ذرت، نایلون، پلی اتیلن، شکر، گندم و آرد گندم

کاربرد الکتروموتور ضد انفجار

بسیاری از صنایع مختلف که در ادامه به برخی از آن ها می پردازیم، دارای فضا هایی هستند که امکان اشتعال و آتش سوزی در آن ها وجود دارد. از جمله این مکان ها می توان به کارخانه های تولید رنگ ، پالایشگاه ها، تاسیسات نفت و گاز ، سکو های نفتی، کارخانجات تولید الکل، صنایع خودروسازی، صنایع نظامی، کارخانه های تولید سیمان و انواع معادن اشاره کرد.

در برخی از کارخانجات نیز به علت استفاده از مواد شیمیایی و فعل و انفعالات شیمیایی، گاز های قابل اشتعال در فضا وجود دارد. به همین علت استفاده از الکتروموتور ضد انفجار در خطوط تولید آن ها، بسیار کاربردی است.

بخش های اصلی الکتروموتور ضد انفجار

تکنولوژی استفاده شده در ساخت انواع الکتروموتور ضد انفجار ، بسیار پیشرفته تر از الکتروموتورهای معمولی بوده چرا که می بایست علاوه بر داشتن مشخصات فنی الکتروموتور های معمولی، غیر قابل اشتعال نیز باشند. در همین راستا سه ناحیه اصلی الکتروموتور ex به شرخ زیر می باشد:

ناحیه گاز

ناحیه برافروختگی

ناحیه احتراق

نحوه انتخاب موتورهای الکتریکی ضد انفجار

بهترین معیار برای انتخاب انواع الکتروموتورضد انفجار، همین استاندارد UL و تطبیق آن با محیط شما است. بر این اساس می توانید به راحتی الکتروموتور مخصوص محیط صنعتی خود را پیدا کرده و سفارش دهید. توجه داشته باشید که بسیاری از الکتروموتورهای تولیدی نتوانسته اند استانداردهای یادشده را پاس کنند و فاقد چنین عملکرد استانداردی هستند.

با توجه به حساسیت کار در محیط های صنعتی پر ریسک، بی توجهی به استانداردهای یادشده و انتخاب اشتباه الکتروموتور ضد انفجار می تواند فاجعه آفرین باشد. پس از استانداردها، شما باید به توان ، بازدهی و مشخصات فنی مد نظر خود توجه داشته باشید.

قیمت الکتروموتور ضد انفجار

به طور کلی قیمت الکتروموتور ضد انفجار همانند الکتروموتور های معمولی به پارامتر های مختلفی وابسته است. به همین دلیل با تغییر هر یک از مشخصه های فنی الکتروموتور، قیمت الکتروموتور ضد انفجار نیز متناسب با آن تغییر می کند. در حال حاضر برند های مختلفی الکتروموتور ضد انفجار را تولید و عرضه می کنند. از جمله آن ها می توان به براند الکتروموتور ضد انفجار زیمنس ، موتوژن ، ABB و ... اشاره کرد. از آن جا که برند تولید کننده یکی از مهم ترین پارامتر های تاثیرگذار در قیمت الکتروموتور ضد انفجار است، باید به این نکته توجه کرد که قیمت الکتروموتور ضد انفجار ایرانی مثل برند موتوژن گاها تا 50 درصد نسبت به برندهای خارجی پایین تر است و این اختلاف قیمت نشان دهنده کیفیت پایین برند موتوژن نیست بلکه به علت بومی سازی تکنولوژی ساخت الکتروموتور های ضد انفجار توسط شرکت موتوژن ، هزینه تولید و عرضه آن نسبت به الکتروموتورهای وارداتی پایین تر است.

در حال حاضر شما عزیزان می توانید با مراجعه به سایت ماناموتور و یا برقراری ارتباط با مشاوران و متخصصان حاضر در مجموعه ماناموتو، بهترین و مقرون به صرفه ترین الکتروموتور ضد انفجار را تهیه کرده و از لیست به روز قیمت الکتروموتور ضد انفجار مطلع شوید.

برندهای مطرح تولید کننده الکتروموتور ضد انفجار

الکتروموتور ضد انفجار زیمنس ، ABB ، الکتروموتور وگ برزیل ، هویر، الکتروموتور چمپ ایتالیا، الکتروموتور اومب رومانی و الکتروموتور کوئل از جمله مشهورترین تولید کنندگان بین المللی انواع الکتروموتور ضد انفجار هستند. شما باید بر اساس تطبیق استانداردهای گفته شده و عواملی مانند توان، تعداد دور بر دقیقه ، فریم سایز، Cos Φ، جریان و IEC الکتروموتور مد نظر خود را انتخاب کنید.

بهتر است این انتخاب از طریق نمایندگی های معتبر فروش الکتروموتور در ایران انجام شود. این مراکز همچنین انواع الکتروموتور ضد انفجار ایرانی موتوژن را نیز عرضه می کنند. خرید از نمایندگی ها، تضمین سلامت موتور، اصالت و هزینه پرداختی آن را به همراه خواهد داشت.